ADF در خوراک دام؛ چگونه ADF می‌تواند بر تولید شیر و گوشت تأثیر بگذارد؟

خوراک دام یکی از مهم‌ترین عوامل در سلامت و بهره‌وری دام‌ها است. در این میان، شناخت دقیق ترکیبات خوراک و تأثیر آنها بر سلامت و عملکرد دام، از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از این ترکیبات، فیبر نامحلول یا همان (ADF (Acid Detergent Fiber است که تأثیر قابل‌توجهی بر هضم و عملکرد دام دارد. در این مقاله، به بررسی جامع ADF در خوراک دام، اهمیت آن، و روش‌های کنترل میزان آن خواهیم پرداخت.

ADF چیست؟

ADF یا فیبر شوینده اسیدی به بخشی از دیواره سلولی گیاهان اشاره دارد که شامل سلولز و لیگنین است. این ترکیبات سخت‌ترین اجزای دیواره سلولی هستند که برای تجزیه در دستگاه گوارش دام مشکل‌تر بوده و میزان هضم‌پذیری خوراک را کاهش می‌دهند. 

اهمیت ADF در خوراک دام

میزان ADF در خوراک دام یکی از شاخص‌های کلیدی برای ارزیابی کیفیت خوراک است. ADF بالا نشان‌دهنده کاهش قابلیت هضم خوراک است که به طور مستقیم بر عملکرد دام تأثیر می‌گذارد. اهمیت ADF شامل موارد زیر است:

– هضم‌پذیری خوراک

ADF مستقیماً بر هضم‌پذیری خوراک تاثیر می‌گذارد. این فیبر نامحلول شامل سلولز و لیگنین است که هضم آن برای دام‌ها دشوارتر است. با افزایش سطح ADF، میزان خوراکی که دام می‌تواند به انرژی تبدیل کند کاهش می‌یابد، زیرا دستگاه گوارش دام نمی‌تواند به طور کامل این مواد را تجزیه کند. این امر می‌تواند تأثیر منفی بر بهره‌وری و سلامت کلی دام داشته باشد.

– تاثیر بر تولید شیر و گوشت

ADF بالا باعث کاهش انرژی قابل‌دسترس می‌شود که در دام‌های شیری به کاهش تولید شیر و در دام‌های پرواری به کاهش سرعت رشد و تولید گوشت منجر می‌شود. تغذیه دام با خوراکی که ADF متعادلی داشته باشد، برای دستیابی به حداکثر تولید ضروری است.

– کنترل وزن و سلامت دستگاه گوارش

میزان متعادل ADF در خوراک می‌تواند به کنترل وزن دام و سلامت دستگاه گوارش کمک کند. ADF به افزایش مدت زمان عبور خوراک از دستگاه گوارش کمک کرده و سلامت شکمبه را بهبود می‌بخشد، اما اگر این میزان بیش از حد باشد، ممکن است فرآیند تخمیر مختل شود.

نقش ADF در جیره غذایی دام چیست؟

نقش ADF در تنظیم جیره غذایی دام بسیار حائز اهمیت است زیرا مستقیماً بر هضم‌پذیری خوراک و دسترسی به انرژی تأثیر می‌گذارد. ADF به عنوان شاخصی برای تعیین فیبر غیرقابل هضم خوراک، کمک می‌کند تا میزان مواد مغذی قابل جذب برای دام بهینه شود. در تنظیم جیره، سطح متعادلی از ADF باید لحاظ شود تا از یک سو سلامت دستگاه گوارش و فرآیند تخمیر شکمبه حفظ شود و از سوی دیگر، مصرف انرژی و بهره‌وری تولیدی مانند رشد یا تولید شیر به حداکثر برسد. متخصصان تغذیه دام با کنترل دقیق ADF، از کاهش عملکرد دام به دلیل خوراک‌های نامتعادل جلوگیری می‌کنند و یک جیره پایدار و کارآمد طراحی می‌کنند.

منابع adf در خوراک دام

مهم‌ترین منابع ADF در خوراک دام عبارتند از:

– علوفه خشک

علوفه‌های خشک یکی از اصلی‌ترین منابع ADF در خوراک دام هستند. این خوراک‌ها معمولاً حاوی فیبر بالایی هستند و درصد بالای ADF در آن‌ها می‌تواند میزان هضم‌پذیری را کاهش دهد. برخی از علوفه‌های خشک شامل:

• یونجه: یونجه حاوی مقادیر متعادلی از ADF است و اگر در زمان مناسب برداشت شود، می‌تواند به‌عنوان خوراک باکیفیت استفاده شود.
• کاه گندم و جو: این منابع معمولاً ADF بالاتری دارند و به دلیل ارزش غذایی پایین‌تر، بیشتر به‌عنوان مکمل خوراکی استفاده می‌شوند.

– سیلاژها

سیلاژها از منابع مهم ADF در خوراک دام هستند، به‌ویژه در جیره گاوهای شیری. میزان ADF در سیلاژ به نوع گیاه، فرآیند تخمیر، و زمان برداشت بستگی دارد.

• سیلاژ ذرت: این سیلاژ حاوی ADF کمتر نسبت به علوفه‌های خشک است و به همین دلیل یکی از منابع انرژی قابل‌هضم در جیره محسوب می‌شود.
• سیلاژ یونجه و علوفه‌های مشابه: میزان ADF در این نوع سیلاژها بسته به کیفیت مواد اولیه و زمان برداشت متغیر است.

– سبوس‌ها و بقایای کشاورزی

• سبوس گندم و جو: سبوس‌ها به دلیل فیبر بالا و محتوای لیگنین، می‌توانند منبع ADF باشند. هرچند استفاده از آن‌ها به میزان کنترل‌شده در جیره ضروری است.
• بقایای گیاهان: مانند پوسته‌ها، ساقه‌ها، و برگ‌های باقی‌مانده از محصولات کشاورزی که معمولاً فیبر بالایی دارند و می‌توانند ADF زیادی وارد جیره کنند.

مقدار مطلوب ADF در خوراک دام

مقدار (ADF (Acid Detergent Fiber به نوع دام، مرحله رشد یا تولید، و هدف تغذیه بستگی دارد. مقادیر مطلوب ADF به گونه‌ای تنظیم می‌شود که هم قابلیت هضم خوراک بهینه باشد و هم سلامت دستگاه گوارش حفظ شود. در ادامه، مقدار مطلوب ADF برای انواع دام‌ها و اهداف مختلف توضیح داده می‌شود:

– گاوهای شیری

گاوهای شیری برای تولید شیر به انرژی بالا و خوراک با هضم‌پذیری بالا نیاز دارند.

مقدار مطلوب ADF: بین 18 تا 21 درصد در کل جیره.

علت: این سطح از ADF انرژی کافی برای تولید شیر را فراهم می‌کند و هم‌زمان سلامت شکمبه را تضمین می‌کند. افزایش بیش از این مقدار ممکن است منجر به کاهش تولید شیر شود.

نکته!
اگر ADF از 21 درصد بیشتر شود، مصرف خوراک کاهش یافته و تولید شیر ممکن است تا 5 تا 10 درصد افت کند.

– دام‌های پرواری (گاوهای گوشتی)

دام‌های پرواری برای رشد سریع و تولید گوشت به خوراک‌های پرانرژی و کم فیبر نیاز دارند.

مقدار مطلوب ADF: کمتر از 17 درصد در کل جیره.

علت: مقادیر پایین‌تر ADF باعث افزایش قابلیت هضم انرژی و مواد مغذی شده و رشد سریع‌تر دام‌ها را تضمین می‌کند.

نکته!
اگر مقدار ADF بیش از این باشد، خوراک دیرتر هضم شده و سرعت رشد دام کاهش می‌یابد.

– گوسفندان و بزها

گوسفندان و بزها قابلیت هضم فیبر بالاتری نسبت به گاوها دارند و می‌توانند خوراک‌هایی با ADF بالاتر را تحمل کنند.

مقدار مطلوب ADF: تا 24 درصد در کل جیره.

علت: این مقدار می‌تواند تعادل خوبی بین انرژی و فیبر مورد نیاز برای سلامت گوارش و تولید گوشت یا شیر ایجاد کند.

نکته!
در مواردی که گوسفندان در شرایط پرواری قرار دارند، مقدار ADF باید به کمتر از 20 درصد کاهش یابد.

– اسب‌ها

اسب‌ها نیز به دلیل سیستم گوارشی متفاوت، به خوراک‌هایی با فیبر متعادل نیاز دارند.

مقدار مطلوب ADF: بین 30 تا 35 درصد.

نکته!
این سطح از ADF سلامت روده و عملکرد دستگاه گوارش را تضمین می‌کند و مانع از بروز کولیک و مشکلات گوارشی می‌شود.

– طیور

برخلاف نشخوارکنندگان، طیور دستگاه گوارشی ساده‌ای دارند و به طور مستقیم نمی‌توانند فیبر نامحلول را هضم کنند. اما مقدار کمی فیبر، شامل ADF، می‌تواند به بهبود حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش و حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند.

مقدار مطلوب ADF: بین 2 تا 5 درصد.

تفاوت ADF و NDF

ADF و NDF، دو شاخص اصلی در ارزیابی فیبر خوراک دام هستند، اما تفاوت‌هایی در ترکیبات و کاربرد آن‌ها وجود دارد. ADF شامل سلولز و لیگنین است که اجزای غیرقابل هضم‌تر دیواره سلولی گیاهان را تشکیل می‌دهند و مستقیماً بر کاهش هضم‌پذیری خوراک تأثیر می‌گذارند. در مقابل، NDF شامل تمامی اجزای فیبری دیواره سلولی گیاه، از جمله همی‌سلولز، سلولز، و لیگنین است و نشان‌دهنده کل فیبر موجود در خوراک است.

همچنین، NDF بیشتر به قابلیت مصرف خوراک توسط دام مرتبط است، زیرا سطح بالای آن ممکن است مصرف خوراک را کاهش دهد. به طور کلی، ADF بر هضم‌پذیری و NDF بر مقدار مصرف خوراک تأثیر می‌گذارد و هر دو شاخص در تنظیم جیره‌های غذایی متعادل نقش اساسی دارند.

بیشتر بخوانید: NDF در خوراک دام چیست؟

سخن پایانی

ADF یکی از شاخص‌های کلیدی در ارزیابی کیفیت خوراک دام است که تاثیر مستقیمی بر هضم‌پذیری خوراک، تولید انرژی، و سلامت کلی دام دارد. مقدار ADF باید به دقت تنظیم شود تا علاوه بر حفظ سلامت شکمبه و دستگاه گوارش، انرژی کافی برای تولید شیر، گوشت یا تخم‌مرغ فراهم شود.

با استفاده از منابع خوراکی با کیفیت، آنالیز منظم خوراک، و مشاوره با متخصصین تغذیه دام، می‌توان تعادل مناسبی بین فیبر و انرژی در جیره غذایی برقرار کرد. مدیریت صحیح ADF نه تنها بهره‌وری دام‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند هزینه‌های تغذیه را نیز بهینه کند.
ما در گروه زرین غلات ایساتیس، با ارائه انواع خوراک طیور، دام و آبزیان با بهترین کیفیت آماده‌ایم تا شما را در بهره وری بیشتر همراهی کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر و خرید خوراک، با شماره 0919041000 تماس بگیرید.

سوالات متداول